Βάλτε φρένο στον διαβήτη

 …πολύπλοκη. Καταρχάς, υπάρχουν τρόποι να καθυστερήσουμε την εμφάνιση ή τη βαρύτητα του διαβήτη τύπου 2 ή διαβήτη ενηλίκων. Και δεύτερον, ο διαβήτης είναι πολυπαραγοντική νόσος, επηρεάζει π.χ. σημαντικά την υγεία των αγγείων, οπότε τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν γρήγορα και άσχημα, για όσους δεν δίνουν την κατάλληλη προσοχή. 

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι χρόνια νόσος που αποτελεί σήμερα μια παγκόσμια απειλητική «επιδημία». Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι περίπου 800.000 άτομα πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2), ενώ ένα ποσοστό 3–4% δεν γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο. Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2; Υπάρχει τρόπος να τον προλάβουμε;

Για την καλύτερη πρόληψη του συγκεκριμένου τύπου διαβήτη, είναι σημαντικό να εντοπιστούν τα άτομα που πάσχουν από προδιαβήτη (δηλ. ένα πρόδρομο στάδιο του διαβήτη), ώστε να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής και διατροφής τους και να εμποδίσουν την εγκατάσταση της νόσου. Ο προδιαβήτης είναι η κατάσταση στη οποία κάποιος έχει αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα του, πάνω από το φυσιολογικό όριο, αλλά όχι τόσο πολύ ώστε να χαρακτηριστεί διαβήτης. Η διάγνωση και η αντιμετώπιση του προδιαβήτη είναι σημαντική γιατί προλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό τα καρδιαγγειακά επεισόδια. Έχει αποδειχθεί, σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, ότι το στάδιο του προδιαβήτη είναι εξίσου σημαντικό με αυτό του ΣΔ στην εμφάνιση αγγειοπάθειας, και κυρίως καρδιαγγειακών επεισοδίων.

 Ο προδιαβήτης δεν έχει συμπτώματα και δεν θεωρείται νόσος, ωστόσο είναι το αρχικό στάδιο στην πορεία προς τον διαβήτη, καθώς αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισής του από 3 έως 10 φορές. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ανιχνεύεται έγκαιρα, γιατί είναι αναστρέψιμος, αλλά και γιατί μπορεί να οδηγήσει σε νοσήματα του καρδιαγγειακού συστήματος.

Στον προδιαβήτη, διαταράσσεται η ισορροπία μεταξύ σακχάρου αίματος και ινσουλίνης. Σε κάποιες περιπτώσεις, το πάγκρεας αδυνατεί να παράγει την ποσότητα ινσουλίνης που χρειάζεται ο οργανισμός, ενώ σε άλλες περιπτώσεις υπάρχει η λεγόμενη «αντίσταση στην ινσουλίνη», όπου η παραγόμενη ινσουλίνη δεν απορροφάται σωστά από τον οργανισμό.

Ο προδιαβήτης έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας καθώς τα άτομα με προδιαβήτη υπολογίζονται σε πάνω από 300 εκατομμύρια παγκοσμίως. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισής του, ακόμη και από την εφηβική ηλικία. Τα άτομα με προδιαβήτη πρέπει να παρακολουθούνται τουλάχιστον ετησίως με κλινική εξέταση και κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις, ώστε έγκαιρα να διαπιστωθεί μια επιδείνωση της κατάστασης προς τον διαβήτη ή άλλες επιπλοκές, όπως η υπέρταση και η υπερλιπιδαιμία.

► Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Κεντρικό ρόλο στην εμφάνιση προδιαβήτη και ΣΔ2 παίζει το κληρονομικό ιστορικό. Ωστόσο, ένα γενετικά επιρρεπές άτομο έχει αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσει στη διάρκεια της ζωής του προδιαβήτη ή ΣΔ2, αν αποκτήσει υπερβολικό σωματικό βάρος, ιδιαίτερα αν αποκτήσει μεγάλη περίμετρο μέσης (άθροιση ενδοκοιλιακού/σπλαχνικού λίπους).

Παράγοντες όπως η ανθυγιεινή διατροφή και η μειωμένη έως ανύπαρκτη σωματική δραστηριότητα αυξάνουν τη συχνότητα εμφάνισης προδιαβήτη και διαβήτη. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι το σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο και, για τις γυναίκες, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, ο διαβήτης κύησης ή η γέννηση παιδιού με βάρος άνω των 4 kg.

Στους παραπάνω παράγοντες κινδύνου για διαβήτη, θα πρέπει να προστεθούν η υπέρταση, τα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, η χαμηλή HDL χοληστερόλη, στοιχεία που μαζί με την αυξημένη περίμετρο μέσης (>102 εκατοστά για άνδρες και 88 εκατοστά για γυναίκες) απαρτίζουν το λεγόμενο μεταβολικό σύνδρομο. Τα άτομα αυξημένου κινδύνου θα πρέπει να παρακολουθούνται προληπτικά με εργαστηριακές εξετάσεις, τουλάχιστον ετησίως, ώστε να διαγνωσθούν έγκαιρα, γιατί στα αρχικά του στάδια, ο ΣΔ2 ενδέχεται να μη δίνει συμπτώματα. Ο έλεγχος όμως δεν επαρκεί. Ο έλεγχος θα μας βοηθήσει απλώς στην έγκαιρη διάγνωση και όχι στην πρόληψή του.

► Πρόληψη

Για να εμποδίσουμε την εμφάνιση ΣΔ2, θα πρέπει να κάνουμε αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής μας, βάζοντας την άσκηση στη ζωή μας και δίνοντας έμφαση στους κανόνες της μεσογειακής διατροφής. Γιατί μεσογειακή διατροφή; Γιατί περιλαμβάνει, περισσότερο από κάθε άλλο διατροφικό σχήμα τρόφιμα που έχουν, όπως λέμε, χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και πολλές φυτικές ίνες (όσπρια, λαχανικά, φρούτα, ψωμί ολικής άλεσης κ.ά.). Ο γλυκαιμικός δείκτης χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της αύξησης του σακχάρου στο αίμα, που προκαλούν τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες. Τα τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, προκαλούν μικρότερη αύξηση στο σάκχαρο, απαιτούν μεγαλύτερο χρόνο πέψης και απελευθερώνουν με βραδύτερο ρυθμό τα σάκχαρα στο αίμα, σε αντίθεση προς τα τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη.

 Η αποτελεσματικότητα της υγιεινής διατροφής, σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση στην πρόληψη του προδιαβήτη/ΣΔ2 φτάνει μέχρι και το 60%. Τα άτομα με προδιαβήτη πρέπει να μειώσουν το βάρος τους τουλάχιστον κατά 5 με 10% και να ασκούνται 30 έως 60 λεπτά, τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα.

Σε κάποιες περιπτώσεις, για την αντιμετώπιση του προδιαβήτη έχουν χρησιμοποιηθεί και φάρμακα (μετφορμίνη, ακαρβόζη, ορλιστάτη).

Υπάρχουν όμως λύσεις, πέρα από τα φάρμακα; Η απάντηση είναι θετική. Bιταμίνες με αντιοξειδωτικές ιδιότητες, όπως η C και η E, η βιταμίνη D, το αλφα-λιποϊκό οξύ, μέταλλα όπως το χρώμιο και το μαγνήσιο, οι διαλυτές φυτικές ίνες, καθώς και η κανέλα αλλά και -πιο πρόσφατα- τα προβιοτικά, έχει φανεί ότι έχουν θετικά αποτελέσματα στη ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου.

► Κι αν έχω ήδη ΣΔ2;

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ο ΣΔ2, στο αρχικό του στάδιο, είναι πιθανό να μην δίνει καθόλου συμπτώματα. Όσο όμως η υπεργλυκαιμία χειροτερεύει, μπορεί να εμφανιστούν πολυουρία, ξηροστομία και αυξημένη δίψα, θαμπή όραση, αδικαιολόγητη απώλεια βάρους, αίσθημα κόπωσης, αλλά και λοιμώξεις, όπως για παράδειγμα ουρολοιμώξεις και κολπίτιδες, με ασυνήθιστη συχνότητα.

Τι μπορεί να κάνει ο ασθενής; Και εδώ, η άσκηση και η διατροφή παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, ενώ σε φαρμακευτικό επίπεδο, δίνεται έμφαση στην ικανότητα των φαρμάκων να βελτιώνουν και να διατηρούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τη λειτουργία των β-κυττάρων του παγκρέατος, που παράγουν ινσουλίνη.

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση διαβήτη τύπου 2

• Δείκτης μάζας σώματος >30 kg/m2

• Καθιστική ζωή

• Συγγενείς πρώτου βαθμού με σακχαρώδη διαβήτη

• Γυναίκες με ιστορικό γέννησης τέκνου > 4 kg

• Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

• Ιστορικό προδιαβήτη

• Υπέρταση ή ιστορικό λήψης αντιυπερτασικών φαρμάκων

• HDL (καλή χαληστερόλη) μικρότερη των 35 mg/dl ή τριγλυκερίδια νηστείας μεγαλύτερα των 250 mg/dl

• Περιπτώσεις αυξημένης αντίστασης στην ινσουλίνη, όπως σοβαρού βαθμού παχυσαρκία

• Ιστορικό καρδιαγγειακού επεισοδίου

πηγή: healthyme