Τι είναι το λιποϊκό οξύ και ποιές είναι οι ιδιότητές του;

Το α-λιποϊκό οξύ (ALA)1 είναι μοναδικό μεταξύ των φυσικών αντιοξειδωτικών παραγόντων. Λόγω της ικανότητας του να πληρεί τις απαραίτητες προυποθέσεις (απορρόφηση από την τροφή, μετατροπή στα κύτταρα και στους ιστούς σε ενεργή μορφή, ανακύκλωση άλλων αντιοξειδωτικών, διαπέραση του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, ικανότητα να δρά σε υδαρή και λιπώδη περιβάλλοντα, χαμηλή τοξικότητα) καθίσταται δυνητικά ώς αποτελεσματικός παράγοντας αντιμετώπισης καταστάσεων όπου εμπλέκεται το οξειδωτικό στρες.

Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες του ALA συνίσταται στις εξής2:

Αδρανοποίηση - σάρωση - ελεύθερων ριζών οξυγόνου (reactive oxygen species ROS)
Αναγέννηση ενδογενών αντιοξειδωτικών όπως η γλουταθειόνη, η βιταμίνη C και E και το συνέζυμο CoQ10
Σχηματισμός χηλικών ενώσεων αποτρέποντας τη δημιουργίαελεύθερων ριζών οξυγόνου (ROS)

Το α-λιποϊκό οξύ (ALA) είναι ένα φυσικό αντιοξειδωτικό που παράγει το ίδιο μας το σώμα και υπάρχει σε ζώα και φυτά. Με την πάροδο όμως της ηλικίας η παραγωγή του μειώνεται. Πλούσιες πηγές είναι το κόκκινο κρέας, το συκώτι, το σπανάκι, το μπρόκολο, η μαγιά, τα λαχανάκια Βρυξελλών κτλ.

Έχει χαρακτηριστεί σαν το ‘καθολικό’, ‘ιδανικό’ και ‘μεταβολικό’ αντιοξειδωτικό. Αποτελεί μία φυσική διθειολική ένωση και είναι ευρέως γνωστό σαν ένας σημαντικός συμπαράγοντας για τα μιτοχονδρικά ένζυμα. Εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες τόσο στα λιπαρά όσο και στα υδαρή μέρη του κυττάρου, σε αντίθεση με τη βιταμίνη C (υδροδιαλυτή) και τη βιταμίνη E (λιποδιαλυτή). Λόγω λοιπόν του ότι το ALA είναι ένα μικρό σε μέγεθος μόριο και έχει αμφίφιλο χαρακτήρα –λιποδιαλυτό και υδατοδιαλυτό- διαπερνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό3, γεγονός που του επιτρέπει να χρησιμοποιείται από πολλούς διαφορετικούς ιστούς του οργανισμού με διαφορετικούς τρόπους.

Το ALA αποτελεί κύριο συστατικό της αφυδρογενάσης, ένα ένζυμο που μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της φυσικής γηραντικής διαδικασίας. Μόλις το ALAπροσληφθεί από τον οργανισμό ανάγεται στην εξίσου δραστική του μορφή το διυδρολιποϊκό οξύ (DHLA)4, το οποίο αποτελεί και το ενδογενή ενεργό μεταβολίτη του. Τόσο το ALA όσο και το DHLA αποτελούν ισχυρότατα αντιοξειδωτικά.

Κατά την είσοδο του στους ιστούς το ALA ασκεί την αντιοξειδωτική του δράση τόσο στον ενδοκυττάριο όσο και τον εξωκυττάριο χώρο, ειδικότερα στα μιτοχόνδρια- το ‘ενεργειακό εργοστάσιο’ του οργανισμού, όπου δρά σαν συνένζυμο σε διάφορα βιοχημικά μονοπάτια.

Σαν αντιοξειδωτικό το ALA όσο και το DHLA διαθέτουν άμεση εκκαθαριστική δράση αδρανοποιώντας τις ελεύθερες ρίζες. Το ALA παίζει ένα σημαντικότατο ρόλο στο λεγόμενο ‘αντιοξειδωτικό δίκτυο’. Ανακυκλώνει και επιμηκύνει την μεταβολική ζωή της γλουταθειόνης, των βιταμινών C και E καθώς και του συνένζυμου CoQ105. Αυτές οι ποικίλες δράσεις του υποδηλώνουν ότι δρά μέσω πολλαπλών μηχανισμών.

Το ALA χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της διαβητικής νευροπάθειας, μιας από τις συχνότερες και πιο επώδυνες επιπλοκές του διαβήτη. Κλινικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι η χορήγηση ALA συμβάλλει στην βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου προάγοντας τον μεταβολισμό της γλυκόζης κατά τρόπο που προσομοιάζει την δράση της ινσουλίνης. Το ALA φαίνεται να πυροδοτεί το μονοπάτι σηματοδότησης της ινσουλίνης (insulin-signaling pathway) και ως εκ τούτου ν’ αυξάνει την πρόσληψη γλυκόζης στα μυικά και λιπώδη κύτταρα. Σ’ αυτή τη βάση το ALA αναφέρεται σαν ινσουλινομιμητικός παράγοντας6.

Το ALA είναι επίσης ένας άριστος αποτοξινωτής μετάλλων, ιδιαιτέρως για τον υδράργυρο και το κάδμιο, με τα οποία συνδέεται και τα εξουδετερώνει για αποβολή7. Έρευνες έχουν δείξει ότι το ALA μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους με γενετικές ατέλειες που οδηγούν σε μυοπάθειες, μειώνει την ισχαιμία-ατυχήματα αναδιαπότισης στην καρδία και στον εγκέφαλο και τέλος ν’ αναστέλλει την ενεργοποίηση του ‘πυρηνικού παράγοντα κάππα-β’ ένα σύμπλεγμα βιταμινών που εμπλέκεται στον καρκίνο και στην εξέλιξη του AIDS8.